Η ενεργειακή κρίση η οποία κορυφώνεται καθώς οι τιμές φυσικού αερίου και παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος χτυπούν πλέον κόκκινο έφεραν στο προσκήνιο τις αβελτηρίες της ΕΕ σε σχέση με το κορυφαίο ζήτημα των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και της παραγωγής και μεταφοράς πράσινου ηλεκτρικού ρεύματος, δηλαδή ηλεκτρικού ρεύματος που να παράγεται από ΑΠΕ. Πολύ δε περισσότερο καθώς το πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνεδρίασε στις 21-22 Οκτωβρίου 2021 πέταξε τη μπάλα στην εξέδρα σε σχέση με το ζήτημα της ακρίβειας στο ηλεκτρικό ρεύμα.
Έτσι το ζήτημα των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και μάλιστα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έρχεται ξανά στο προσκήνιο. Ένα θέμα το οποίο προ διετίας είχε αποτελέσει αντικείμενο μεταξύ άλλων και ενός πάνελ επιστημονικού συνεδρίου που διοργανώθηκε την 1η Νοεμβρίου 2019 στην Αθήνα από τους Republicans Greece.
Στην Εισήγησή μου στο συνέδριο αυτό είχα την ευκαιρία να επισημάνω ότι η φτηνή και διαφοροποιημένη προμήθεια ενέργειας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη των επιχειρήσεων και την επιβίωση των νοικοκυριών τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Επιπλέον ο περιορισμός της ενεργειακής φτώχειας παραμένει μια σύγχρονη πρόκληση για τα κράτη μέλη της Ένωσης.
Παρά τη συνεχιζόμενη μείωση των μεριδίων τους, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα συνεχίσουν να παραμένουν για τις επόμενες δεκαετίες βασικές μορφές ενέργειας. Ταυτόχρονα ο εξηλεκτρισμός είναι ανάμεσα στις επονομαζόμενες «mega-trends».
Σε σχέση με το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ και τη σημασία των ηλεκτρικών διασυνδέσεων θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Ενεργειακή Ένωση αποτέλεσε έναν από τους βασικούς φακέλους πολιτικής της Ένωσης την προηγούμενη πενταετία. Έτσι η ΕΕ υιοθέτησε ορισμένες αρχές πολιτικής καθώς και συγκεκριμένες πρωτοβουλίες πολιτικής και εργαλεία προκειμένου να πετύχει μεταξύ άλλων τόσο την αξιοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας για θέρμανση, ψύξη και κίνηση όσο και την ασφάλεια ενεργειακής προμήθειας μέσω της διαφοροποίησης του παρόχου αλλά και των διαδρομών μεταφοράς ενέργειας.
Στο πλαίσιο αυτό η ΕΕ επιδιώκει την αύξηση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων μεταξύ των κρατών μελών της και των τρίτων χωρών. Έτσι προωθήθηκε η υιοθέτηση των επονομαζόμενων Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest – PCI) τα οποία πέραν των άλλων αποτελούν σχέδια επιλέξιμα για χρηματοδότηση από την ΕΕ.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρότεινε την υιοθέτηση ενός Ενωσιακού πράσινου new deal που οπωσδήποτε αναμένεται να προωθήσει περαιτέρω την ανάπτυξη των ΑΠΕ και των ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Αυτό μπορεί να αποτελεί μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία για την προώθηση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επιλέξει το cluster Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ γνωστό ως «EUROASIA Interconnector» μεταξύ των Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (EU PCΙ).
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τo εν λόγω τεχνικό έργο θα διαθέτει υποβρύχιο ηλεκτρικό καλώδιο DC 500kV και λοιπό σχετικό εξοπλισμό και θα διασυνδέει τα δίκτυα μεταφοράς Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας. Το έργο συνολικής ισχύος 2000 MW (σε πρώτη φάση θα έχει ισχύ 1000MW) με συνολικό μήκος 1544 χιλιόμετρα θα έχει τη δυνατότητα και αντίστροφης μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος πάντα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Από την άλλη πλευρά σχεδιάζονται έργα που στοχεύουν στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Αιγύπτου ή/και Ελλάδας-Αιγύπτου-Λιβύης. Πλην όμως τα εν λόγω έργα μέχρι σήμερα δεν έχουν χαρακτηριστεί ως EU PCI.
Επιπλέον αιρεσιμότητες που αφορούν πολιτικές και ρυθμίσεις σχετικά με την δίκαιη πρόσβαση στην αγορά, την πρόσβαση στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο ρύπων κλπ θα πρέπει να συμφωνηθούν στο μέλλον στο πλαίσιο των παραπάνω σεναρίων.
Η εκ μέρους ευρωπαϊκών επιχειρήσεων εγκατάσταση και λειτουργία ΑΠΕ σε χώρες της Αφρικής και η εν συνεχεία μεταφορά της ενέργειας στην ΕΕ μέσω ηλεκτρικών διασυνδέσεων θα μπορούσε να συμβάλει αποφασιστικά στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων για πράσινη ενέργεια δίνοντας ταυτόχρονα στις εν λόγω επιχειρήσεις τη δυνατότητα να επωφεληθούν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου ρύπων (EU ETS).
Η πρόσφατη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου για την ηλεκτρική διασύνδεση των δύο χωρών που προβλέπει πόντιση υποθαλάσσιου καλωδίου για τη μεταφορά πράσινης ενέργειας πέραν της σημαντικής γεωστρατηγικής της σημασίας φιλοδοξεί να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια Ελλάδας και ΕΕ και να συμβάλλει στη μείωση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος, όχι όμως άμεσα, αλλά στο μέλλον.
Όμως προκειμένου να γίνει πράξη το εν λόγω project Αθήνα και Κάϊρο θα πρέπει να σηκώσουν τα μανίκια και με αφορμή την παρούσα ενεργειακή κρίση που πλήττει την ΕΕ να απαιτήσουν την χρηματοδότηση με ευρωπαϊκά κονδύλια του εγχειρήματος αυτού.
